Share This Article
Dünya valyutası olmasa da, mərkəzi banklar, korporasiyalar və hökumətlər tərəfindən müxtəlif maliyyə əməliyyatlarında istifadə olunan ehtiyat valyutalar vardır. İkinci Dünya Müharibəsindən bəri dünyanın dominant ehtiyat valyutası ABŞ dolları hesab edilir.
ABŞ – ın maliyyə sistemi sabitdir və dollar ehtiyat valyutadır. Məsələn, inkişaf etməkdə olan ölkələr tez-tez borclarını yerli valyutada deyil, ABŞ dollarında ifadə edirlər.
Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatlarının 60%-dən çoxu dollarda saxlanılır və bir çox malların qiyməti dollarla ölçülür.
Vaxtilə bütün valyutalar qızılla təmin edilmişdi, yəni hər bir ölkə tədavüldə olan bütün pul vahidləri üçün kifayət qədər qızılı ehtiyatda saxlamalı idi. Başqa sözlə, qızıl bütün valyutaların ölçüldüyü standart idi. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra ABŞ dünyanın ən böyük və ən dominant iqtisadiyyatına çevrildi.
Müharibədən sonra baş verən qlobal genişlənmə səbəbindən bank ehtiyatları qlobal genişlənməni maliyyələşdirmək üçün lazım olan valyutanın artımını dəstəkləmək üçün kifayət qədər qızıl ehtiyatına malik deyildi. Nəticədə, ABŞ qızıl standartından ayrıldı və dünyanın böyümə tələblərini maliyyələşdirmək üçün daha çox kağız pul çap etməyə başladı. ABŞ-ın belə güclü bir iqtisadiyyatı olduğuna görə, digər ölkələr dolları qanuni tender kimi qəbul etməyə razılaşdılar və qızıl standartından imtina etmək üçün nümunə götürdülər. Beləliklə, dollar ən dominant valyutaya çevrildi.
Mərkəzi Bankların valyuta ehtiyatlarının 60%-dən çoxu dollarda saxlanılır. Mərkəzi banklar ticarət və maliyyə əməliyyatlarını asanlaşdırmaq üçün ehtiyatlar saxlayırlar. Avro (bir çox Avropa üzv dövlətlərinin ümumi valyutası) növbəti ən geniş yayılmış valyutadır və qlobal ehtiyatların təxminən 20%-ni təşkil edir.
Dollar beynəlxalq şirkətlər arasında sabit mübadilə vasitəsini təmin etdiyi üçün bir çox malların qiyməti dollarla müəyyən edilir. Dollarla ifadə olunan mallara aşağıdakılar daxildir:
Xam neft , təbii qaz, qızıl, gümüş, mis, alüminium, platin, buğda, qarğıdalı, soya.
Dünyada valyuta əməliyyatlarının 85%-dən çoxu dollarla aparılır.
Forex əməliyyatları, investisiyalar, ixrac və idxal kimi qlobal ticarət, eləcə də korporasiyaların maliyyə əməliyyatları nəticəsində valyutaların konvertasiyası və ya başqa valyutalara dəyişdirilməsini əhatə edir.
Digər Ehtiyat Valyutalar:
İllər keçdikcə digər ölkələrin valyutalarının dəyəri ilə birgəiqtisadiyyatı da inkişaf edib.. Bu gün digər iki əsas ehtiyat valyuta Avro( EUR) və Yapon yenidir (JPY).
ABŞ dolları dünyanın ehtiyat valyutası olaraq qaldığı halda, dünya üç əsas valyuta blokuna bölünə bilər- Amerika əsasən dollarla, Avropa avro ilə, Asiya ölkələri isə yenlə daha çox bağlı olur.
Çin iqtisadiyyatı yüksəlir, Çin yuanı da yüksəlir, lakin yuanın əsas ehtiyat valyutaya çevrilməsi üçün hələ də maneələr var. Çin, məsələn, Çinli investorların yuanlarını ölkədən köçürməsinə mane olan kapital nəzarəti tətbiq etdi. Yen, avro və dollar isə əksinə, heç bir məhdudiyyət olmadan sərbəst ticarət edilir. Çin kapital axını ilə bağlı məhdudiyyətləri aradan qaldırana qədər, yuanın dünyanın ehtiyat valyutası kimi dolları əvəz etməsi çətin olacaq.
